Een impressie van de dialoog met Edel Maex: Waarden en valkuilen van mindfulness (30 jan 2016)
Leessuggestie:
http://... meditatie-heel-eenvoudig
http:// ... wat-onze-praktijk-3
http://... wat-onze-praktijk-2
Aandachtspunten:
Zitten
Hier en nu
Loslaten
Gedachten als wolken
Decontextualisering
Doping
Territorium
Mededogen
Autonomie
Wetenschap
Relatie tussen mindfulness, spiritualiteit en religie
Klik hier voor een PDF-weergave van Edel Maex gebruikt bij zijn toelichting op het thema.
Edel Maex leidde in met een meditatie. Hij merkte vooraf op dat mediteren op een stoel wel kan, er is niets fout mee, maar dat dit niet gemakkelijk is. Een stoel dient immers niet om stil te zitten en bovendien kan je er moeilijk rechtop zitten. Edel nodigde de deelnemers dus uit om een comfortabele houding te zoeken waar je mag bewegen. Hij gaf ook aan dat je eigenlijk niet bewust kiest voor alle mogelijke afleidingen. Wel kan je kiezen om jezelf uit te nodigen om na iedere afleiding met je aandacht terug te keren.
Hier en nu
Gaat mindfulness over 'Hier en NU'? Edel gebruikte deze uitdrukking in het verleden, nu vermijdt hij dit in zijn vocabulaire. In het hier en nu leven is immers ‘leven’. Je leeft altijd in het hier en nu. Dat het zo moeilijk is om erin te blijven, is een gigantisch misverstand. Het lijkt dan op een soort bereiken van een doel. Edel stelt dat je je maar op één moment zorgen kan maken over het verleden en de toekomst, en dat is altijd in het Hier en het NU.
Loslaten
Edel vindt ‘Loslaten’ een misbruikt woord. Dieren kan je loslaten. Ervaringen die wijzen op moeilijkheden in het leven, worden eerder weggeduwd.
Naar je gedachten kijken als wolkjes die voorbij drijven
Soms wordt de volgende metafoor gebruikt: naar je gedachten kijken als wolkjes die voorbij drijven. Maar wolken drijven soms niet voorbij. Ze blijven soms heel dreigend hangen. Ook gedachten kunnen soms dreigen aanwezig blijven, en verdwijnen niet aan de horizon. Het gaat er dan eerder om over hoe je ermee omgaat op dat ogenblik, met wat er hier en nu is. Mindfulness is een bejegeningswijze, beklemtoont Edel, it’s all about relationality. Het is omgaan met wat er is.
Decontextualisering
Mindfulness is about recontextualizing the dharma, not about decontextualizing it.
Edel is erg dankbaar voor de Zen die hij heeft mogen leren kennen. Het klopt niet als hij dat voor zichzelf houdt. Veel mensen met wie hij werkt, zouden er iets aan hebben. Nochtans kan je het niet opleggen of opdringen. Edel is jaren geleden op zoek gegaan naar een bejegeningswijze, een manier om mensen te tonen hoe hoe ze met hun pijn en lijden kunnen omgaan, hoe gekwetst ze ook zijn. Er kan altijd een ruimte gecreëerd worden waar mensen zich veilig kunnen voelen, zo stelt Edel. Mindfulness kan dat mogelijk maken.
Edel verwijst naar Jon Kabat-zinn die erin geslaagd om het vreemde voorwerp als ‘zen’ in zijn programma te brengen. Dat was geen evidentie, zeker niet in het conservatieve bolwerk van de geneeskunde. Jon Kabat-Zinn is erin geslaagd om deze visie n de reguliere zorg in te bouwen. Dat heeft acupunctuur, of eender welke alternatieve geneeswijze nooit gekund.
Dharma is erin slagen om te hercontextualiseren, aan te passen aan nieuwe contexten. Als je als mindfulnesstrainer werkt, is het belangrijk om na te gaan in welke context je dit doet. Dat is essentieel. Is het 8-wekenprogramma de enige juiste vorm is en toepasbaar in alle contexten? Edel Maex betwijfelt het. Wel is het belangrijk om te beseffen waar je naar toe wil, je afvragen hoe de content en de context op elkaar kan afstemmen. Het komt erop neer om het juiste voertuig te vinden, besluit Edel, en het aanbod zorgvuldig aanpassen aan de context.
Doping
What i’m concerned about is that mindfulness enables us to be more effective and productive, but does not envourage us to address the larger social problems.
Mist mindfulness de noodzakelijke ethische aspecten, vraagt Edel zich af. Hij verwijst weeral naar Jon Kabat-Zinn die stelt dat ‘zorg’ zijn eigen inherente ethiek heeft. Maar naar het bedrijfsleven toe kan je de ethische vraag explicieter stellen. Het gevaar is niet denkbeeldig dat mindfulness als een vorm van doping kan ervaren worden, om werknemers nog beter te doen presteren en produceren om op die manier meer winst te maken. Het gevaar voor Return on investment vanuit het beleid is dus reëel.
Voor Edel Maes is mindfulness in essentie humanisering. Dingen die fout lopen in de wereld van mindfulness moeten besproken en bestreden worden. Maar laten we niet uit het oog verliezen dat er mooie dingen gebeuren, beklemtoont Edel, al zijn ze vaak niet zichtbaar. Het antwoord op doping kan ‘peacing’ zijn.
Territorium
Drop the Buddha
Toen Jon Kabat-Zinn het idee had om boeddhistische meditatietechnieken in zijn programma te voegen, stelde hij zich ook de ethische vraag: mag ik dat zomaar in de Westerse context verplaatsen? Jon vroeg het aan een oude Chanleraar: ‘Is dat wel oké om deze technieken aan te leren zonder over de Boeddha te spreken?’ De man zei: ‘Drop the buddha.’
Doe er iets mee, is de boodschap. Vele decennia later, zie je dat er territoria ontstaan. Noem het maar een strijd tussen bijvoorbeeld MBSR-en MBCT-aanhangers. Edel betreurt dat er in de wereld van mindfulness zoveel ruzie wordt gemaakt. Kwaliteitscontrole is belangrijk maar territoriumstrijd is niet nodig. Wat kan jij aan mindfulness geven? Dat is de belangrijkste vraag.
Mededogen
Als MF training geen compassion training is, is het geen mindfulness training
Jon Kabat-Zinn zocht lang naar een geschikte term om eerlijk te blijven ten opzichte van het boeddhisme Achteraf gezien had Mindfulness volgens Jon Kabat-Zinn beter Compassion Based Therapy geheten. Maar in de beginjaren van mindfulness was dat niet mogelijk, toch niet binnen wetenschappelijke kringen.
Op een zeker moment begon de cognitieve gedragspsychologie zich met het mindfulnessprogramma te bemoeien, en dat vormde een gevaar voor mindfulness. De cognitieve gedragspsychologie is in essentie erg cognitief en bevat weinig mededogen. In mindfulness is mildheid de kern, mededogen, milde open aandacht om het ethische aspect van mededogen erin te brengen. Edel wijst erop dat ‘non-judgment’ een negatieve term is. Milde open aandacht is een positievere formulering
Autonomie
Being a Therapist is often an impediment to teaching mindfulness, ans especially to the element of inquiry as opposed to the instinct to be spupportive sometimes in ways that disempower the peron.
Edel Maex wilde het contrast maken met het boeddhisme en met therapie. Hij beklemtoont dat mindfulness geen therapie is en kan zijn. In mindfulness heeft men een fundamenteel respect voor de autonomie van de cliënt. Het is een voortdurende uitnodiging om te ervaren wat waardevol is, maar de deelnemer moet niets aannemen. Het is aan hem of haar om zelf te kiezen wat hij of zij wilt aannemen. Het is belangrijk om te respecteren dat de ander zijn keuzes maakt, zijn weg gaat. Het is een bevrijding voor beiden. Het maakt de deelnemer niet afhankelijk; dan is het empowerment.
Wetenschap
Mindfulness is een interessant onderzoeksterrein in de wetenschap. Toch slaagt vooral de populaire pers erin om vanuit eenzelfde wetenschappelijk onderzoek totaal contrasterende besluiten te trekken. Alles staat of valt met hoe je de cijfers begrijpt en interpreteert. Dat kan onjuist tot gevaarlijk zijn. Edel Maex vindt wetenschappelijk onderzoek naar de opbouw van en de effecten van mindfulness belangrijk. Maar het onderzoek moet nog decennia volgehouden worden.
Relatie tussen mindfulness, spiritualiteit en religie
Mindfulness is een soort religie maar ze komen er niet voor uit
(Uit: TROUW)
Mindfulness is een wereldwijde hype geworden, zegt Edel Maex, in het oosten gehaald en nu wordt het als het ware terug geïmporteerd naar Peking, Hongkong… Het is evident dat Mindfulness een stuk overneemt van wat religie deed, maar daarom is het geen religie. Wel is mindfulness van de mensheid ondanks het feit dat christenen en boeddhisten dit soms claimen en onder hun hoede willen nemen.
Het klopt dat er in het westen iets, werd weggegooid, een spirituele laag, wat mensen blijkbaar niet kunnen missen omdat het levensnoodzakelijk is. Het klopt dus dat mindfulness deze leemte voor een stuk kan opvullen. Maar mindfulness is geen autoriteit zoals religies met hun patriarchale structuur wel doen. Het is een bottom-up fenomeen, wat anderen het ook nu toedichten.
Vragenronde
1. Als mindfulness geen compassietraining is, dan is het geen mindfulness
Edel stelt dat compassietraining is een verdere conceptualisering van de mindfulness is. Er wordt verwezen naar Loving kindness training die in Boston is ontwikkeld. De eerste vier lessen zijn mindfulness-sessies, de vier volgende richten zich op loving kindness meditation. Katharina verwijst naar het onderzoek van Tania Singer en Matthieu Ricard die een onderzoek den naar mindfulness en compassie.
2. Thema pijn
Deelnemers leren contact maken met het diepste van jezelf, ook het grootste leed. Maar is dit ethisch wel verantwoord om mensen contact te laten maken met wat er binnenin zo pijn doet? Een belangrijke vraag, stelt Edel, een arts moet bijvoorbeeld schade herstellen en geen schade veroorzaken. Anderzijds is het de vrije keuze van deelnemers om een training te volgen. Het blijft ook opletten tijdens de meditaties. Vooral geleide meditaties kunnen sturend werken. Toch komt het erop neer dat de deelnemer zich zichzelf de toestemming geeft om zich al dan niet te laten beroeren. Een trainer mag dus zeker niet pushen.
3. Het is oké om pijn te hebben
Edel noemt deze uitspraak een cliché. Het gaat er eerder om met mildheid voor jezelf bij de pijn te blijven. Soms lukt dat, soms lukt dat niet. Soms worden deelnemers uitgenodigd om naar de pijn toe te ademen, maar ook dat is niet altijd mogelijk. Het gevaar is denkbeeldig dat deelnemers dan het gevoel krijgen dat ze hebben gefaald. En dat staat haaks op mindfulness. Wel kan je deelnemers uitnodigen om te onderzoeken hoe pijn en aandacht op elkaar interageren. Soms kan de pijn wel milderen, soms ook niet. Op die manier laat je de autonomie bij de deelnemer.
4. Ik wil een bestaan opbouwen als trainer mindfulness
Edel stelt dat mindfulness-trainer eigenlijk geen beroep is zoals een arts of onderwijzer. Uiteraard kan je je de vraag stellen wat je hiermee kan in de context van je beroep. Het komt er dus vooral op neer om je integriteit als trainer te bewaren. Als mindfulness niet authentiek en integer wordt gebracht, blijven het trucjes die werken of niet werken.
5. Is mindfulness een hype of gaat het mainstream?
Lezen: ‘De vrije hand. Mindfulness: de hype voorbij (Filip Raes en Katleen van der Gucht)
http://www.tijdschriftkarakter.be/de-vrije-hand-mindfulness-de-hype-voorbij/
6. Wat als deelnemers niet oefenen?
Het is belangrijk dat je deelnemers de vrijheid geeft. Het is hun autonomie om er iets mee te doen.
het vraagt vertrouwen van onze kant dat zij er misschien later iets mee zullen ‘doen’. Observeer dus
met mildheid. Zo niet wordt het wreedheid.
